viernes, 28 de octubre de 2011

ATZ´ANIN (dinámica)

Atz´anin:      chi  rij   ri ch´akat:

 Pa jun setesik  ri taq ak´ala´ ye  tz´uyul   pa  ch´akat  taq nuq´ajan  ri  pirij  ri taq ak´ala´ nukijal  ki  ch´akat  ri ak´al  maxurij ta  ruch´akat   nutel  chu pan  ri  jun atz´anin  re´.  Chuqa  kiri´  nukib´än  ri taq ak´ala´  taq  xek´is   k´o jun  nuch´akon   kan  k´o  jun   ru   rusupab´äl    ni´ox   chere  ri ak´al  taq  

En un circulo de sillas los niños dan vueltas y vueltas cuando la musica deja de sonar todos los niños buscan una silla para sentar el niño que  se quede sin silla  va saliendo asi  se va sacando la silla también hasta que se quede  una sola silla en medio. 





Q´axan  tzij  chupan  raqan  alampr.    El teléfono  descompuesto.

Ri  taq  ak´ala´ nukib´an  jun setesik   nukikanuj  jun  k´amol    ki  b´ ey    yari´  k´a   nuq´axan   ki  tzij   kiri´´  nukib´ an   ká   na  pon   pa   ruk´ isb´al    yari´   kan   eqal   nukib´ ij    pa   kixkin    chi  k´a   majunta   jun   nek´axan   ki  chi    ri  ak´al   k´o   pa  ruk´ab´äl   neb´erij   chi   ki   wäch    kinojel    ya  k´a  xab´apon   ri  tzij   ok´o   xikijäl   chere.
pa  ru k´asb´äl  ri  atz´anin.

Este dinámica es muy importante realizar con los niños porque se prestan la mayor información  primero se conmienza con un niño se le dice una frace y el niño va pasando la frace en el oído, el niño que esta de ultimo le dice la frace en voz alta.
Ri  jun  q´mar   ye  rukatz   ri  ak´ala´    (El lobo)
Qetz´aj   qetz´aj  ak´ala´   ri q´mar    ma  ja jun ta   taq   ri q´mar    xteb´eqa   ronojel   yojrutaj,
Q´mar   yatk´ o   chi´   jan   atux  ta jin  na  b´an   tajin   nuju´   un xajab´  qetz´aj   qetz´ aj    ri  q´mar  m aja junta    taq  ri  q´umar  xtupe   yoj  rutaj    q´umar   yat  k´o  chi´  jan  atux  ta jin  nab´an    kowan   yinkinum.   Ronojel  ri taq  ak´ala´  yanumaj   achike  ak´al   xtiya´ ri´  nutok   ruchib´ij   ri  q´umar   kiri´  k´a  ajan   xek´is   ra  k´ala´ 


En el patio  se hace un círculo y un niño  en medio  dando vueltas y vueltas pero cantando en voz alta diciendo juguemos amiguito mientras el lobo no este si el lobo aparece todos nos comerá  y se dice al lobo, lobo estas allí  el corresponde si y qué estas haciendo estoy poniendo mi zapato cuando  el lobo rresponde tengo ambre todos los niños empiezan a correr. El objetivo de este dinámica es para que todos los se comunicación.

NUKIXOL   RI  KI  XAJAB´     (quitar  zapatos y en vendados los ojos)
Ronojel  ri taq ak´ala´ ajape´  yeok   chupan  re jun  atz´anin    nikixum    ri  kiwach   chuqa   nukesaj   ri  ki xajab´   nukixoj    k´ari´  taq    nu  qajan   ri   jun   xul   ronojel     nukikanuj   ri  ki xajab´  nukikisaj   chi   kaï´  chuqa  nukil   kan   ru   chib´il    yari´   un  ch´akon .

En un círculo de niños  vendados los ojos con pañuelo  se quitan los zapatos, y se envuelven todos cuando comienza la musica o un tambor todos los niños empiezan a buscar los zapatos de ellos con los respectivos pares el niño que encuentra los dos zapatos  en el ganador.

NUKIJIK´  RI  CHIJ.    (El dulce  con la pita)
Yekanux   ye kaï´ ak´ala´  k´ari´  nukiya´  ki  q´ a   chi  al  kij   chuqa   nukiya´     pa  kichi´   ri  jun   chij   taq   nejlax  jun kaï´ oxi´   nukichap   rujik´ik    ri   chi   ru  k´ e   ki  chi´ mautzta    nukikisaj   ri   kiq´ a   kan   xu´ k´a   ri   kaq´    nujuk´ o  ru  chi   achike  k´a   xeb´erla´  le jun  tz´up   yari´   ri  ch´akonel    che   ke  ri taq ak´ala´.

El motivo  de este concurso es la solidaridad y se juego dos niños o niñas  se busca un dulce  se amarra  en medio del hilo se pone el dulce y los niños lo tiene que jalar con la lengua sin la ayuda de la mano,


EXPERIMENTOS

Rij   ri  alanx.

Taq   k´o  jun  xupxik    naya´  jun   rij  alanx    chi  rij    ri  xupxik    nupaq´apon    xarumi  k´ a  ri  rij   ri  alanx   kowan   ruchiq´a´  chuqa   k´ay   nuqepap  taq   nutok   pa   naq´a  wach.

Se necesita un globo  inflado con cascara de naranja y se saca el jugo de la cascara se le pone en el globo rapídamente  se explota el globo.
Ch´am   ya´  chuqa    ri b´aq.   (hueso  con  vinagre)
Taq  naya´ chupan   jun  lemet    ri   ch´am   ya´   chuqa  naju´  ri   b´aq   chupam   nuje´  jun   kaï´  q´ij   ri b´aq   nujlataj   rub´onil  chuqa   nuq´ip  ruyonel,    xarumik´a  ri  ch´am  ya  kan   ajaru´ na  ruchiq´a´   rumi  ri´ nukowin   nuq´ip  ri b´ aq.

En este experimento es muy importente de practicar con los niños del nivel primario donde ellos observan lo que le pasa  el hueso  con el vinagre se le pone en un vaso de cristal el hueso aqui a unos dos días  se ve el resultado, el hueso se pone negro y facil de doblar.
Ri  yast  chupan    ri  q´aq´.  ( el  gas  el  fuego)
Taq  ri  yast  nuqa  pa  ri  q´aq´   nuk´aq   ri´  chi  kaj     xarumik´a  ri  yast  kan   ruk´amunpa   ri  q´ aq´   taq  nuqa  pa  ri qá q   kan  ajaru´ na   nuk´ aq   ri´  chi  kaj   taq   yaje´  k´ a naqaj    ri´ kan  yakát   chupan   ri   q´aq´. 
 Este experimento es muy impportante aprender  más  a los niños en su vida porque este tipo de experimento al hechar el gas en el fuego  se le tira mas la llama si uno esta cerca posiblemente se va quemar,
Ri  wosas chuqa limonx     (gaseosa  con  limón )

Taq  ri  wosa   nuqa  ri  jun aq´ on  chupan   nutel  k´a   ronojel   ri   ruwusu´  neb´ertaluj   ri  ruxila´ nutej  k´a  ronojel  ajampe´ ruq´omal   k´a  ri  wosos.

Este experimento es muy facil porque solo se necesita una goseosa pepsi con un limón  al hechar el limón todo el sabor de la gaseosa saca para fuera.

Ri  sase´ chuqa   ri  wosos  (el  hígado  con gaseosa)
Taq  ri  sase´ nuqa  chupam   ri  wosas    taq   nuje´ k´a  ka   jun  kaï´ oxi´  qi´ij  chupan  ri  wosas  kan   ajaru´  na   q´aq   nuön   chere   ri  sase´ kan  achi´el   k´a  jun   q´aq   lej   chij    nuón   chere. 

Al igual con la gaseosa de coca cola  se le pone en un trasto y se hecha un pedazo de higado al  los dos días ya se ve el resultado, el higado se pone  negro.






No hay comentarios:

Publicar un comentario